Ómeðvituð hlutdrægni (Unconscious bias)

Viðurkenningarhátíð Sjálfbærniássins fór fram miðvikudaginn 29.maí í Gestastofu Elliðaárstöðvar, þar sem 15 fyrirtæki hlutu viðurkenningu fyrir árangur í sjálfbærni. Þetta er í annað sinn sem niðurstöður Sjálfbærniássins eru kynntar, en mælikvarðinn byggir á mati almennings á frammistöðu íslenskra fyrirtækja í sjálfbærni.

Sjálfbærni nær í dag langt út fyrir umhverfismál. Hún snertir stjórnarhætti, mannauð, upplýsingagjöf, jafnrétti, samfélagsþjónustu, ábyrga fjármálastjórnun, tækni og nýsköpun – og ekki síst traust og gagnsæi. Þess vegna taka fjölbreytt fyrirtæki þátt í verkefninu; úr ólíkum atvinnugreinum en með sameiginlega sýn á samfélagslega ábyrgð. Sjálfbærni er ekki lengur sérsvið – heldur heildræn nálgun á starfsemi og tengsl við samfélagið.

Mælingin er svar við vaxandi kröfum viðskiptavina og annarra hagaðila um aukna ábyrgð fyrirtækja. Sjálfbærniásinn er samstarfsverkefni Prósents, Langbrókar og Stjórnvísi, með það að markmiði að efla meðvitund og hvetja til framfara í sjálfbærni.

Að þessu sinni mælist indó efst allra fyrirtækja samkvæmt niðurstöðum almenningskönnunar.

„Við erum þakklát fyrir þessa viðurkenningu – hún gefur okkur byr undir báða vængi. Frá fyrsta degi hefur markmið indó verið að hrista upp í fjármálaþjónustu og færa heimilum betri valkosti. Fyrir okkur snýst sjálfbærni ekki eingöngu um skýrslugjöf og mælikvarða – heldur raunveruleg áhrif á fólk. Þess vegna höfum við einbeitt okkur að því að byggja bankaþjónustu sem er einfaldari, réttlátari og hönnuð með hagsmuni viðskiptavina í forgrunni.“

— Tryggvi Björn Davíðsson, framkvæmdastjóri indó og einn af stofnendum.

Á viðurkenningarhátíðinni kynnti Trausti Heiðar Haraldsson, framkvæmdastjóri Prósents, einnig valdar niðurstöður úr íslensku kynslóðamælingunni 2025:

• 53% einstaklinga telja að áhersla fyrirtækja á sjálfbærni hafi mjög eða frekar mikil áhrif á viðhorf þeirra.
• Hlutdeildin er hæst í aldurshópnum 18–24 ára: 57%.
• 40% þjóðarinnar eru líkleg til að sniðganga fyrirtæki sem ekki uppfylla kröfur þeirra um sjálfbærni.

„Það er áhugavert að sjá skýrt afstöðu þjóðarinnar til sjálfbærnimála en 40% þjóðarinnar eru líkleg til að sniðganga fyrirtæki ef þau uppfylla ekki kröfur þeirra um samfélagslega ábyrgð og sjálfbærni. Með þessari mælingu erum við að varpa ljósi á það hvernig almenningur upplifir áherslur fyrirtækja í sjálfbærnimálum. Sjálfbærniásinn gefur þeim tækifæri til að sjá hvernig þau mælast í samanburði við önnur fyrirtæki og geta tekið upplýstar ákvarðanir um framhaldið. Jafnframt viljum við styrkja stöðu neytenda sem áhrifaaðila í þessari vegferð,“ segir Trausti Haraldsson, framkvæmdastjóri Prósents.“

Trausti Heiðar, framkvæmdastjóri Prósents.

Markmið Sjálfbærniássins:

• Veita hlutlausar og samanburðarhæfar upplýsingar um viðhorf almennings til þess hvernig íslensk fyrirtæki standa sig í sjálfbærnimálum.
• Hvetja fyrirtæki til að leggja meiri áherslu á sjálfbærni og miðla aðgerðum sínum með skýrari hætti.
• Auka vitund neytenda um mikilvægi sjálfbærni og hvernig þeir geta haft áhrif með eigin kauphegðun.

Lykilmælikvarðar

1. Ég er ánæg(ð/ður/t) með framlag [fyrirtækis] til að hafa jákvæð áhrif á samfélagið.

Jörðin

2. [Fyrirtækið] leitast við að lágmarka sóun og losun við framleiðslu og afhendingu á vöru/þjónustu.

Fólkið

3. [Fyrirtækið] hugar að velferð viðskiptavina sinna við þróun og afhendingu á vörum sínum og þjónustu.

Stjórnarhættir

4. Stjórnendur [fyrirtækis] eru meðvitaðir um að þeir verði að grípa til aðgerða til að auka sjálfbærni.

Velsæld

5. [Fyrirtækið] grípur til aðgerða til að vera samfélagslega ábyrgt fyrirtæki.

Niðurstöður

Fyrirtækin hlutu 0 til 100 stig þar sem 0-49 stig er talin slæm frammistaða, 50-59 stig meðalgóð frammistaða, 60-69 stig er góð frammistaða og 70 stig og yfir er framúrskarandi frammistaða.

Mynd 1. Viðmið Sjálfbærniássins

Sá markaður sem fékk heilt yfir flest stig var flugfélög og sá markaður sem fékk heilt yfir fæst stig var sjávarútvegsfyrirtæki.

Mynd 2. Heildarmeðaltal markaða.

Stigalægsta fyrirtækið hlaut 35 stig af 100 mögulegum og stigahæsta fyrirtækið hlaut 85 stig. Það fyrirtæki sem hlaut flest stig allra mældra fyrirtækja er indó með 85 stig. Össur mældist með næsthæstu einkunn, 83 stig og Íslensk erfðagreining sem var sigurvegari Sjálfbærniássins 2024 með þriðju hæstu einkunnina, 79 stig.

Mynd 3. Meðaltal fyrirtækja.

Mynd 4. Meðaltal fyrirtækja eftir mörkuðum.

Framkvæmd og þátttakendur
Rannsóknin er framkvæmd af rannsóknarfyrirtækinu Prósenti. Framkvæmdatími var frá janúar til apríl 2025 og var um að ræða netkannanir sem voru sendar á könnunarhóp Prósents.

Rannsóknarmódelið á bak við Sjálfbærniásinn
Rannsóknarmódelið samanstendur af sex spurningum sem kanna viðhorf neytenda til frammistöðu fyrirtækja í sjálfbærnimálum. Spurningarnar snúa meðal annars að því hvort að fyrirtæki leggi sitt af mörkum til samfélagsins, hvort þau hugi að velferð viðskiptavina og hvort að þau leitist við að lágmarka sóun. Módelið mælir þá 4 þætti sem The World Economic Forum telja að muni leiða heiminn á sjálfbærari stað. Þessir 4 þættir eru; Jörðin, fólkið, stjórnarhættir og velsæld. Spurningar eru úr módeli sem þróað er og sannprófað af Qualtrics, byggt á 27.000 svörum frá 26 löndum og 16 mörkuðum.

Nánari upplýsingar 
Soffía Sigurgeirsdóttir, framkvæmdastjóri Langbrókar , í síma 694 9099,  netfang: soffia@langbrok.is  
Trausti Heiðar Haraldsson, framkvæmdastjóri Prósents í síma 546 1008 / 859 9130, netfang: trausti@prosent.is.

Laugardaginn 14 júní verður áhugaverðir viðburðir sem sum ykkar gætuð átt kost á að sækja! Yfirskriftin er The Future of the Future. Aðalfyrirlesarar eru Jerome Clenn og Rohit Talwar. Sjá nánari lýsingu hér að neðan:

Here's the link to the event page. There are three separately bookable sessions. The full details are included below. https://www.tickettailor.com/events/fastfuture/1712831

Here are the details:

The Future of the Future - Three Deep Dives With Jerome Glenn and Rohit Talwar
Sat 14 Jun 2025 10:00 AM - 7:00 PM
International Centre for Sustainability, EC3R 8EE

The UK Node of The Millennium Project and Fast Future invite you to take part in this deep dive into the future, with three separately bookable sessions on different aspects of what could lie ahead. 

We are scheduling this event at short notice to take advantage of a flying visit to the UK from Jerome (Jerry) Glenn - the Founder and Executive Director of The Millennium Project (MP) - a highly respected global participatory think-tank. Jerry is widely recognised both as a pioneer of modern day futures thinking and as one of the most prominent thought leaders in the field today. The session will be jointly facilitated by Jerry and Rohit Talwar of Fast Future - Co-chair of the MP's UK Node, who was recently ranked as one of the Top 3 Global Futurists for 2025.

Each session is outlined below. The venue is kindly being hosted by the International Centre for Sustainability in their beautiful City of London venue. Places for each session are strictly limited, so early booking is recommended.

10.00-12.00 - State of the Future 20.0 (£10.00 + £1 Transaction fee)

This session will present and discuss key issues and opportunities for the future of humanity presented in the recently released State of the Future 20.0. This is a 500-page magnum opus that provides a broad, detailed, and readable look at the issues and opportunities that could lie ahead, and what we should know today to avoid the worst and achieve the best for the future of civilization. Compiled by The Millennium Project, the study distils insights from countless third party research reports, input from hundreds of futurists and related experts around the world, and 70 of the MP's own futures research reports. The study covers topics ranging from new paradigm thinking on international relations; future issues and management of artificial general intelligence (AGI); future possibilities for the UN and global governance;  work, life, and robots in 2050; and much, much more.

14.00-16.00 - The Future of AI: Issues, Opportunities, and Geopolitical Synergies (£10.00 + £1 Transaction fee)

As Chair of the High-Level AGI Expert Panel of the UN Council of the President of the General Assembly, Jerry will share the latest MP thinking on artificial narrow intelligence (ANI) and AGI and its recommendations for the UN, the current status of global AI governance discussions and strategies, and pending issues. This deep dive discussion will then explore the extraordinary opportunities and catastrophic threats presented by AGI in particular, and how to address them nationally and internationally.

17.00-19.00 - The Future - Where Next? Discussion of the MP's 15 Global Challenges and related futures concepts and methods. (£10.00 + £1 Transaction fee)

The session will start with a brief overview of the MPs work on the current global situation, future prospects, and rapidly evolving challenges. Together we will discuss a broad range of futures concepts (such as current political threats and synergic geo-politics for US-China), and futures research methods (such as how scenarios are misused and how to know if the future is getting better or worse on a global basis).

Book your tickets here:

https://www.tickettailor.com/events/fastfuture/1712831

Dining Options

There are plenty of places nearby to purchase and consume food and drink between sessions. Water will be available in the venue. Our apologies in advance, but one of our conditions of usage is that absolutely no food or drink can be bought into the facility, and anyone doing so will be asked to leave immediately with no refund of their attendance fee and will also receive the sternest look that Rohit can muster at that time.

We will also be holding more informal and reasonably priced dinners with Jerry on Friday June 13th at 7.30pm in Golders Green and on Saturday June 14th at 7.30pm somewhere near the event venue. Please email rohit@fastfuture.com if you'd like to attend one or both of these.

Jerome (Jerry) C. Glenn co-founded and directs The Millennium Project, a leading global participatory think tank with over 70 Nodes around the world. He is assisting the UN Council of Presidents of the General Assembly on its role in governance of AGI. He is author/editor of a forthcoming publication on Global Governance of AGI (De Gruyter), lead author of both the State of the Future 20.0 and Future Work/Tech 2050: Scenarios and Actions, and co-editor with Ted Gordon of Futures Research Methodology 3.0. Jerry has directed over 80 futures research projects and is a member of the IEEE SA P2863 Organizational Governance of AI working group.

Jerry invented the Futures Wheel foresight technique and a range of other concepts including conscious-technology, TransInstitutions, tele-nations, management by understanding, the self-actualization economy, feminine brain drain, and definitions of environmental security and collective Intelligence. He sent his first email in 1973,  wrote about information warfare in the late 1980s, and in the mid-1980s he was instrumental in getting x.25 packet switching in developing countries - which was key to their later getting low-cost access to the Internet. Jerry was instrumental in naming the first Space Shuttle (the Enterprise) and banning the first space weapon (FOBS) in the strategic arms limitations talks (SALT II). He has published over 400 future-oriented articles, been cited 3,810 times (Google Scholar), spoken to over 1000 organizations globally, and written several books (Future Mind, Linking the Future, and co-author of Space Trek: The Endless Migration).

Rohit Talwar was recently ranked in the top three of the Global Gurus Top 30 futurist ratings for 2025. He is the CEO of Fast Future, delivering award-winning keynote speeches, executive education, foresight research, consultancy, and coaching. Rohit has delivered over 2000 speeches, workshops, and consulting assignments for clients in 80+ countries across six continents. He is the co-author and lead editor of nine books and over 50 reports on the emerging future, and appears regularly on TV, webinars, podcasts, and in print media around the world.

Rohit helps clients understand and respond to critical forces and developments shaping the future – ranging from geo-political and economic shifts through to sustainability, ’corporation zero’ thinking, and disruptive technologies such as AI. He has a particular focus on enabling clients to build ‘ready for anything’ leadership mindsets and capabilities so they can embrace disruption and thrive in a complex, fast changing world, and an uncertain future. Rohit is currently completing a major study on harnessing creativity, alternative learning formats, AI, and AGI to deliver exceptional event experiences in the future. His current core research focus is on how AI/AGI could enable the transformation of money and financial services and what this could mean for how we live, work, run businesses, govern nations, manage economies, and help ensure social cohesion.

Efnahagsóvissa og vaxandi áhrif gervigreindar hafa gert ráðningarferli í tæknigeiranum erfiðari. Fyrirtæki hika við að ráða nýtt starfsfólk, lengja ráðningarferlið, nýta frekar verktaka eða bíða eftir fullkomnum umsækjendum. Starfsfólk heldur fast í vinnuna af ótta við uppsagnir og reynir að laga sig að nýjum kröfum.

"Janulaitis ... says there has been “shrinkage” in the size of the IT job market and that early-career coders have been hit especially hard because much of what they do can now be done by AI."

Svo segir í nýlegri grein Wall Street Journal:

The ‘Great Hesitation’ That’s Making It Harder to Get a Tech Job
Economic uncertainty and AI are causing employers to think twice about all but the most sterling candidates

https://www.wsj.com/lifestyle/careers/tech-jobs-hiring-artifical-intelligence-35cd66b0